شمائل حضرت مهدیشمایل و اوصاف حضرت مهدی (عجّل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، در مجموع روایات پیامبر اکرم (صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌اله‌و‌سلّم) و امامان (علیهم‌السّلام)، بیان شده است. ۱ - شمایل مهدی در روایاتمجموع روایات پیامبر اکرم (صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌اله‌و‌سلّم) و امامان (علیهم‌السّلام)، که شمایل و اوصاف حضرت مهدی (عجّل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف) را بیان کرده است می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: ۱. روایاتی که شمایل آن حضرت را پس از ولادت و دوران کودکی توصیف کرده است. ۲. حکایاتی که ملاقات‌کنندگان با آن حضرت در طول دوران غیبت، ذکر کرده‌اند. ۳. احادیثی که به نقل از معصومان (علیهم‌السّلام) ، شمایل و ویژگی‌های جسمانی آن حضرت را هنگام ظهور و حکومت او بیان کرده است. ۲ - شمایل مهدی پس از ولادت و دوران کودکیضوء بن علی از مردی از اهل فارس ، حکایتی نقل و در ضمن آن، برخی از اوصاف حضرت را در نوزادی بیان کرده است:...پسر بچه‌ای سفید و زیباروی بود...مویی از بالای سینۀ او تا ناف، به رنگ سبز-نه سیاه-روییده بود.... یعقوب منقوش گوید: خدمت امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) وارد شدم. داخل حیاط بر سکویی نشسته بود. سمت راستش اتاقی قرار داشت و بر آن پرده‌ای آویخته بود. گفتم: «ای سید من! صاحب امر امامت، بعد از شما کیست؟» فرمود: «این پرده را بالا بزن» آن را بالا زدم؛ پسر بچّه‌ای به قامت پنج وجب که به نظر می‌آمد هشت الی ده سال داشت، بیرون آمد؛ با پیشانی درخشان، روی سفید، دو چشم براق، دو کتف ستبر و دو زانوی برگشته؛ در گونۀ راستش خالی و در سرش گیسوانی بود. بر زانوی پدر خود ابو محمد (علیه‌السّلام) نشست؛ پس به من فرمود: «این است صاحب الامر شما». [۴]
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۵۱۴، ح ۲.
۳ - شمایل مهدی در دوران غیبتاین دسته حکایات را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد: الف. حکایت‌هاتی که شمایل آن حضرت را در دوران غیبت صغرا توصیف کرده است. (این دسته حکایات کم و بیش در دست است؛ اما در کمتر حکایتی به روشنی از ویژگی‌های آن حضرت صحبت شده است.) در این گروه، گاهی ویژگی‌های جسمانی آن حضرت، مانند پدر بزرگوارشان دانسته شده [۵]
شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۴۴۱، ح ۱۲.
و در برخی موارد نیز به صورت جزئی‌تر، مورد اشاره قرار گرفته است.از اوصاف آن حضرت در این دوران می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: صورتی گندمگون، [۶]
شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۲۵۷.
گردنی بسیار زیبا، دارای قامتی نه بسیار بلند و نه چندان کوتاه، پیشانی بلند، چهارشانه، بینی کشیده، بر روی گونه راستش خالی زیبا و....ب.حکایاتی که سخن از شمایل آن حضرت در دوران غیبت کبرا به میان آورده است. (البته قبول این اوصاف، منوط به این است که اساسا ادعای ملاقات با آن حضرت در دوران غیبت کبرا پذیرفته شود. افزون بر آن، در بیشتر آن حکایات به روشنی به اوصاف حضرت اشاره‌ای نشده است.) ۴ - شمایل مهدی هنگام ظهوردر بعضی از روایات، شمایل حضرت، به هنگام ظهور، قیام و عصر حکومت ذکر شده است. [۹]
سیوطی، عبدالرحمن، الدر المنثور، ج۶، ص۵۷.
[۱۰]
مقری، عثمان بن سعید، السنن الواردة فی الفتن، ص۹۴.
[۱۱]
سیوطی، جلال‌الدین، الحاوی للفتاوی، ج۲، ص۶۶.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن حضرت در این دوران، توان فوق‌العاده جسمانی ایشان است.امام رضا (علیه‌السّلام) فرمود: ...قائم (عجّل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف) آن است که چون ظهور کند، در سن پیران است و سیمای جوان دارد. نیرومند باشد، تا جایی که اگر به بزرگ‌ترین درخت زمین دست اندازد، آن را از جا بکند و اگر میان کوه‌ها نعره کشد، سنگ‌های آن‌ها را از هم بپاشد. («...و انّ القائم هو الّذی اذا خرج کان فی سنّ الشّیوخ و منظر الشبّان قویا فی بدنه حتّی لو مدّ یده الی اعظم شجرة علی وجه الارض لقلعها و لو صاح بین الجبال لتدکدکت صخورها...». [۱۲]
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۵۱۴، ح ۲.
)امیر مؤمنان علی (علیه‌السّلام) دربارۀ برخی از ویژگی‌های جسمانی ایشان در عصر ظهور فرمود: مردی از فرزندانم در آخر الزمان ظهور می‌کند. رنگش سفید آمیخته به سرخی و شکمش برآمده است. دو رانش ستبر و هر دو شانه‌اش قوی است. در پشتش دو خال است (مانند مهر)؛ یکی به رنگ پوستش و دیگری چون مهر نبوّت پیغمبر. («یخرج رجل من ولدی فی آخر الزّمان ابیض اللّون مشرب بالحمرة مبدح البطن عریض الفخذین عظیم مشاش المنکبین بظهره شامّتان: شامة علی لون جلده و شامة علی شبه شامة النّبی صلّی اللّه علیه و اله و سلّم...».) آن حضرت همچنین فرمود: ...او مردی بلندپیشانی و دارای بینی باریکی است که میانش اندک برآمدگی دارد. برآمده شکم و دارای ران‌های درشت و پهن است. بر ران راست او خالی قرار دارد. میان دو دندان پیشین او، گشاده است....(«...و هو رجل اجلی الجبین، اقنی الانف، ضخم البطن، ازیل الفخذین بفخذه الیمنی شامة، افلج الثّنایا، و یملا الارض عدلا کما ملئت ظلما و جورا».) امام باقر (علیه‌السّلام) نیز در وصف آن حضرت فرمود: ...او شخصی سرخ و سفید و دارای چشمانی گرد و فرورفته است. ابروانی پرپشت و برجسته و شانه‌ای پهن دارد.... حضرت علی (علیه‌السّلام) فرمود: مهدی، دارای چشمانی سیاه و درشت است. موهایش مجعّد است و خالی بر گونه دارد....» آن حضرت در هیئت کمال جوانی ظهور خواهد کرد؛ چنان‌که امام باقر (علیه‌السّلام) فرمود: مهدی، در حالی قیام خواهد کرد که یک تار موی سفید، در سر و محاسن او دیده نمی‌شود. همین معنا در کلام نورانی امام مجتبی (علیه‌السّلام) آمده است که حضرت مهدی (عجّل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در سن و سالی کمتر از چهل، ظهور خواهد کرد. [۱۹]
شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۱۵.
۵ - پانویس۶ - منبعفرهنگنامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۲۷۳-۲۷۵، برگرفته از مقاله «شمائل حضرت مهدی (عجّل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف)». رده‌های این صفحه : مهدویت | ولادت امام زمان
|